《Hūiphêng ê 古坑咖啡》

 | | | 轉寄

< Lé-mi̍h > sió-soat tha̍k-liáu ê kám-sióng <禮物>小說讀了ê 感想

作者 Chng Hūi-phêng 2020.12.27




Arturo pún-chiâⁿ sī beh hông phah-thai ê thai-jî,hit tong-sî in lāu-bú (Andrea) sī chi̍t-ê ū sin ê bī-hun cha-bó͘ gín-á, khì Hoat-kok chhōe a-î chham-siông, tī-hia siu tio̍h New York lâi ê phoe, sī gín-á ê lāu-pē ê hôe-hok."Siōng hó sī phah-thai.", chēng-chēng khó-lī phah-thai būn-tê, tī Sèng-bó īⁿ tit-tio̍h ê khé-sī sī kóng góa mā ē-tàng chiâⁿ-chò lāu-bú; thai-jî sī góa ê, nā bô Siōng-tè siúⁿ-sù sèⁿ-miā, thai-jî bē chûn-chāi. "Phah-thai" kah "thâi lâng" sī kāng-khoán, chiū bô khì "phah-thai". In-ūi thiàⁿ, bô kò͘ ka-kī pún-sin lī-ek, hō͘ i hóe-kái, koat-tēng ka seⁿ-. lo̍h-lâi, ka-kī chhiâⁿ-ióng tōa-hàn, chit ê gín-á, āu-. lâi soah chiâⁿ-chò koat-tēng phah-thai ê chhin-seⁿ lāu-pē (武彥) ê lé-mi̍h.

Chú-kak 武田武彦(たけだ たけひこ=Takeda Takehiko) chhut-sì tī Tâi-oân ê Ji̍t-pún lâng ( ji̍t-gí, oan-seⁿ), keng-le̍k Thài-pêng-iûⁿ chiàn-cheng, pún-sin mā sī Ki-tok-tô͘, sī chhut-miâ ê Eng-kok kah Bí-kok bûn-ha̍k-chiá, tùi i ê sèⁿ-miā kòe-thêng ū kúi hong-bīn ê kám-chhiok.

Chiàn-cheng ê bô-chêng, 1945 nî 5 go̍eh 31 sī it-seng lân-bōng ê ji̍t-chí. In-ūi Tāi-pak siū-tio̍h tē-thán sek ê hong-chà, Chóng-tok-hú kah kun-su-lēng pō͘ cho-gū tio̍h phò-hoāi, chin chē chhù-the̍h siū sio-húi. Sí-bông í-keng chiâⁿ-chò ji̍t-siông chia̍h-si̍t ê tāi-chì. Tùi Tâi-oân lâng lâi kóng chiàn-cheng siōng bô-chêng, chiū-sī ōaⁿ tiâu-tāi, thâu-ke ōaⁿ lâng, ōaⁿ gí-giân, tùi Spanish, Hô-lân, Tēⁿ sêng-kong, Chheng-tiâu, Ji̍t-pún kah Kok-bîn-tóng chèng-hú ti̍t-ti̍t ōaⁿ, lóng sī gōa-lâi si̍t-bîn chèng-koân; tùi gōa ê chiàn-cheng soah, sin thâu-ke tùi lāi iū sī lēng-gōa chân-khok ê tōa tô͘-sat, sí ê lâng lóng sī chheng-chheng bān-bān, chhiūⁿ-kóng Jī-jī-pah, pe̍h-sek khióng-pò͘, éng-hióng jōa-chē lâng, jōa-chē tang, m̄ chiah tong-ke-chò-chú ê tiōng-iàu-sèng, Tâi-oân to̍k-li̍p chiah ū hoat-tō͘ kái-koat hông si̍t-bîn ê miā-ūn; gí-giân múi ōaⁿ chi̍t pài, tì-sek ê lúi-chek,koh tiông-sin khai-sí, tì-sek hūn-chú chì-chió chi̍t tāi lâng koh piàn é-káu, chhiūⁿ chok-chiá 1928 nî chhut-sì, chū sè-hàn siū Ji̍t-gí ê kàu-io̍k, chiàn-āu choán-o̍h kàu Tiong-hôa Bîn-kok chèng-hú hē ê Tâi-oân tāi-ha̍k, siū kiông-pek kái iōng Pak-kiaⁿ-gí lâi siū kàu-io̍k.

I-cho̍k tàu tīn ê būn-tê, Ji̍t-pún thau-si̍p Chin-chu-oan liáu-āu,Andrea ê chhù-piⁿ Take-chiàng,mā sī i ê chheng-mûi tek-má, Ji̍t-pún Bí-kok lâng,hông kiông-chè siu-liû,Take-chiàng ūi-tio̍h siám kiông-chè siu-liû ê sok-pa̍k, koh piáu-hiān chhut tùi Bí-kok ê tiong-sêng, chiū chì-gōan chìn-ji̍p Bí-kok lio̍k-kun, tī 1944 nî 10 go̍eh 30 ji̍t chiàn-sí. Kah 911 khióng-pò͘ kong-kek sū-kiāⁿ liáu, Hôe-kàu-tô͘ cho̍k-kûn tī Bí-kok ê chhù-kéng sio-siāng; Ji̍t-pún sî-tāi 庄司總一só͘ siá ê sió-soat < Tân hu-jîn > lâm-lú chú-kak, Lâu Chheng-hûn kah An-chú ê ài-chêng kò͘-sū ( tâi-ji̍t liân-in) koh ū bô-kâng ê chhù-kéng, Ji̍t-pún Tâi-oân lâng, Tâi-oân Ji̍t-pún lâng, kak-sek ê tak-tîⁿ; iû-kî-sī hiat-thóng, thoân-thóng kah tiâu-kiāⁿ bô kâng ê lâng chi kan, beh jû-hô, kàu siáⁿ-mi̍h thêng-tō͘, lâi ta̍t-sêng thiàⁿ, lí-kái kah iông-ha̍p.

Gē-su̍t kàu-io̍k hong-bīn, khòaⁿ tio̍h kó͘-tián im-ga̍k ē-tàng èng-iōng tī ji̍t-siông seng-oa̍h chhù-kéng , chin sù-siông, ē-tàng kóng sī gē-su̍t seng-oa̍h hòa, m̄ chai sī Ji̍t-pún kàu-io̍k ê phoh-si̍t, á-.sī kàu-hōe seng-oa̍h ê ióng-sêng, chhiūⁿ-kóng Beethoven ê “Miss Sorlemnis” tī i ê chhiú chí-hui Mass tùi “Kirie Ellison” ê "Chú ah, kiû Lí sià-bián góa", Vivaldi ê "Sù-kùi", Rossini ê hiân-ga̍k tòa-chhut tē-saⁿ hō chàu-bêng- khek, Saint Saens hong-khîm phōaⁿ-chàu ê tē-saⁿ kau-hióng-khek tē-it ga̍k-chiong chìn-ji̍p Poko Adagio, Mahler ê tē-gō͘ kau-hióng-khek, Mozart chìn-ji̍p tē-jī ga̍k-chiong, Andante (アンダンテ) tùi ト tan-tiāu chóan-chò ホ tn̂g-tiāu, San Saens ê "thian-gô" téng-téng.

Chong-kàu sìn-gióng hong-bīn, 武彥 khó͘-náu bô hoat-tō͘ siau-tû Andrea ê sok-pa̍k kah thâi sí thai-jî ê chōe-ok-kám. Kiû tō tong-tiong, pí-kàu Hu̍t-kàu kah Ki-tok-kàu; nā-sī Hu̍t-kàu-tô͘, in bó͘ 幸子 ū chek kong-tek, tang-sî to̍h ē koh lûn-hôe, tī ke̍k-lo̍k chēng-thó͘ seⁿ chò lâng, tio̍h-sǹg i sī oân-bí -.ê, mā it-tēng tio̍h hāⁿ kòe kúi ê lûn-hôe ê chiòng-gāi; i sī chi̍t ê bô oân-bí ê lâng, tī sè-kan lóng bô chek jīm-hô kong-tek, nā-sī lûn-hôe chhut-sì chò khit-chia̍h to̍h bē bái, kiám-chhái ē chhut-sì chò cheng-seⁿ, bô hoat-tō͘ pó-chèng ē-tàng kah幸子 sí-āu koh-chài kìⁿ-bīn, ē it-ti̍t kè-sio̍k tī im-kan ê lō͘-tô͘ pâi-hôe. Bô hoat-tō͘ sióng-siōng chi̍t-ê bô 幸子ê sè-kài, m̄-koán sī oa̍h leh á-.sī sí-khì, nā-sī bô hoat-tō͘ koh-chài khòaⁿ-tio̍h i, to̍h ē thó-ià seⁿ-sí siong-koan ê it-chhè. Tī chit hong-bīn, Ki-tok-kàu chin chheng-chhó. Nā-sī kò-pe̍k ka-kī ê chōe, jî-chhiáⁿ oá-khò I-é-su lâi sio̍k-chōe, tio̍h-sǹg chhiūⁿ góa chit chióng ê chōe-jîn mā ē-tàng ji̍p-khì thian-tông. Keng-tián hong-bīn, 《歎異抄》（Tannishō） khiàm chōe-jîn ê chhàm-hóe kah kò-pia̍t, he sī jīn-chōe lâi kui-i I-é-su. Ēng Hu̍t-hoat ê ōe tī《歎異抄》chhōe bē-tio̍h ê khài-liām, tī "Lū-ka hok-im"tiong chhōe ē-tio̍h.

Bí-kok bûn-ha̍k hong-bīn, tùi Bí-kok úi-tāi chok-ka Edgar Allan Poe kah Hawthorn,in ê miâ choh < O͘-a > ( Eng-gí, The Raven) ,“Scarlet Letter”, ū chin cheng-pi̍t ê hun-sek phêng-lūn. "緋文字" lāi-té ê lâm-lú chú-kak Hester kah Dimmesdale tō nā chhiūⁿ i kah Andrea kak-sek sio-siāng.

Thiàⁿ ê kiàn-chèng hong-bīn, Andrea ê thiàⁿ bô kā Arturo phah-thai, che sī chi̍t chióng bô kò͘ ka-kī pún-sin lī-ek ê hêng-ûi, chin úi-tāi, nā bô i ê chū-ngó͘ hó͘ⁿ-tēng, to̍h bô Arturo ê chûn-chāi. Arturo iúⁿ-pē (Alfonso) bû-su ê thiàⁿ,hō͘ Andrea ēng ē-bīn ê Sèng-keng chat ( I Ko-lîm-to 13, 4-7)"Thiàⁿ-sim sī khoan-iông koh chû-pi, thiàⁿ-sim sī bē oàn-tò͘, bē chū-khoa, bē kiau-ngō͘, bē chò kiàn-siàu ê tāi-chì, bē kiû ka-kī ê lī-ek, bē khoài siū-khì, bē khioh-hūn, bē ài put-gī, chí-ū ài chin-lí. Thiàⁿ-sim ē pau-iông it-chhè, tùi ta̍k hāng tāi-chì lóng ū sìn-sim, lóng phō ǹg-bāng, lóng ē-tàng jím-nāi." hêng-iông in ang; 幸子 ēng lú-sèng chū-ngó͘ hó͘ⁿ-tēng ê thiàⁿ chi-chhî 武彥, tī i sèⁿ-miā ê ta̍k chióng si̍p-jī-lō͘-kháu, pàng-hā ka-kī ê lī-ek lâi pang-chō͘ i. Siōng-tè ê thiàⁿ, phài I ê kiáⁿ I-é-su Ki-tok, ka-kī pēng bô chōe khiok chiap-siū si̍p-jī-kè ê ke̍k-toan chhú-hoa̍t, lâi tháu-pàng jîn-lūi ê chōe-ok. A-tám ûi-pōe Siōng-tè chia̍h "kìm-kó" ê chōe chin tōa; ē-tàng ūi chit-ê chōe lâi sio̍k-chōe, it-tēng sī bô chōe ê lâng chiah ū hoat-tō͘, m̄-koh tī chit-ê sè-kài siōng bô chit chióng oân-bí ê lâng, só͘-í, Siōng-tè hō͘ I ê kiáⁿ chiâⁿ chò jîn-lūi ê kiáⁿ lâi chhut-sì, ēng bô chōe ê sin lâi sio̍k-chōe.

21 sè-kí ê Tâi-oân siā-hōe, chong-kàu sī-biō chhiong-móa tio̍h < su-hū >, < êng-táng >, < kong-bêng-teng >, < an thài-sòe > kah cha̍p-la̍k sè-kí Martin Luther ê chong-kàu kái-kek < Koan-hē sio̍k-chōe-kǹg ê ì-gī kah hāu-kó ê kiàn-kái > ê siā-hōe khì-hun ū siáⁿ bô kâng? Sī-biō jú khí jú tōa keng, su-hū chhut-ji̍p sī chìn-kháu miâ chhia,jōa-chē chîⁿ chiah ū ê êng-táng, kong-bêng-teng ê ūi-tì nā teh bē ián-chhiùⁿ hōe ê mn̂g-phiò; koh khah hāi-.ê sī biō-sī hông lī-iōng chò soán-kí ê kang-kū,siōng chhám-.ê sī ūi-tio̍h chîⁿ hō͘ Τiong-kiōng Kiōng-sán-tóng lī-iōng ê cháu-káu.

Tâi-oân sī to cho̍k-kûn ê kok-ka, m̄-thang ūi-tio̍h châi, koân-sè chhut-bē ka-kī ê lêng-hûn, hióng-siū Tâi-oân ê chióng-chióng lī-ek,soah teh thún-ta̍h Tâi-oân; lán tio̍h tèng-kin tī pún-tē, jīn-tông só͘-ū ê chū-bîn, thong-kòe thiàⁿ kah siū-khó͘, lâi chiâⁿ-chò ǹg-bāng ê kì-hō. Í ( I Ko-lîm-to 13, 2-3) "Góa nā ū sian-ti thoân hok-im ê un-sù, iū-koh liáu-kái só͘-ū ê ò-pì kah tì-sek, sīm-chì ū kian-kiông ê sìn-sim thang î-san tó-hái, nā bô thiàⁿ-sim, góa chiū lóng bô lō͘-ēng. Góa koan só͘-ū ê châi-sán, koh hiàn-sin hō͘ lâng o-ló, nā bô thiàⁿ-sim, chiah-ê tāi-chì tùi góa chiū lóng bô lī-ek."hō͘-siong bián-lē.


Arturo 本成是beh hông phah胎 ê 胎兒,hit當時in 老母（Andrea）是一个有身ê 未婚cha-bó͘ gín-á, 去法國chhōe阿姨參詳, tī-hia 收著New York來ê phoe，是gín-á ê老父ê回覆。「Siōng好是phah胎。」, 靜靜考慮phah胎問題, tī聖母院得tio̍h ê啟示是講我mā ē-tàng成做老母；胎兒是我ê，若無上帝賞賜性命，胎兒bē存在。「phah胎」kah「thâi人」是kāng款，就無去「phah胎」。因為疼,無顧ka-kī本身利益, hō͘ 伊悔改,決定ka生-.落來,家己晟養大漢,chit个gín-á,後-.來soah 成做決定phah胎ê 親生老父（武彥）ê 禮物。

主角武田武彦(たけだ たけひこ=Takeda Takehiko) 出世tī台灣ê 日本人（日语：湾生）,經歷太平洋戰爭, 本身mā是基督徒，是出名ê英國kah美國文學者,對伊ê性命過程有幾方面ê感觸。

戰爭ê 無情：1945年5月31是一生難忘ê日子。因為台北受tio̍h地毯式ê轟炸，總督府kah軍司令部遭遇tio̍h破壞，真chē厝宅受燒毀。死亡已經成做日常食食ê tāi-chì。對台灣人來講戰爭上無情,就是換朝代,頭家換人,換語言,對西班牙、荷蘭、鄭成功、清朝、日本kah國民黨政府直直換，lóng是外來殖民政權；對外ê 戰爭soah,新頭家對內又是另外殘酷ê 大屠殺,死ê 人攏是千千萬萬,像講228、白色恐怖,影響偌濟人、偌濟冬,毋才東家做主ê 重要性,台灣獨立才有法度解決hông殖民ê 命運；語言每換一pài ,知識ê 累積,koh 重新開始,知識份子至少一代人koh變é-káu,像作者1928年出世,自細漢受日語ê教育，戰後轉學到中華民國政府下ê台灣大學，受強迫改用北京語來受教育。

異族鬥陣ê問題：日本偷襲珍珠灣了後,Andrea ê厝邊Take-chiàng ,mā是伊ê 青梅竹馬,日本美國人,hông強制收留,Take-chiàng為tio̍h siám強制收留ê束縛，koh表現出對美國ê忠誠，就志願進入美國陸軍，tī 1944年10月30日戰死。Kah 911恐怖攻擊事件了,回教徒族群tī美國ê 處境相像；日本時代庄司總一所寫ê 小說<陳夫人>男女主角：劉青雲kah安子ê愛情故事（台日聯姻）koh 有無仝ê 處境,日本台灣人,台灣日本人,角色ê tak-tîⁿ；尤其是血統、傳統kah條件無仝ê人之間，beh如何、到啥物程度，來達成疼、理解kah融合。

藝術教育方面：看著古典音樂會當應用tī日常生活處境 ,真四常,會當講是藝術生活化,毋知是日本教育ê 樸實,抑是教會生活ê 養成,像講Beethoven ê “Miss Sorlemnis”tī伊ê手指揮Mass tùi “Kirie Ellison” ê「主ah，求祢赦免我」、Vivaldi ê「四季」、 Rossini ê絃樂帶出第三號奏鳴曲、Saint Saens風琴伴奏ê第三交響曲第一樂章進入Poko Adagio、Mahler ê第五交響曲、 Mozart進入第二樂章、Andante（アンダンテ）tùi ト單調轉做ホ長調、San Saens ê「天鵝」等等。

宗教信仰方面：武彥苦惱無法度消除Andrea ê束縛kah thâi死胎兒ê罪惡感。求道當中,比較佛教kah基督教；若是佛教徒，in某幸子有積功德，tang時to̍h ē koh輪迴，tī極樂淨土生做人，tio̍h算她是完美ê，mā一定tio̍h hāⁿ過幾ê 輪迴ê障礙；伊是一个無完美ê人，tī世間lóng無積任何功德,若是輪迴出世做乞食to̍h bē bái，kiám-chhái ē出世做畜牲，無法度保證ē-tàng kah幸子死後koh再見面，ē一直繼續tī陰間ê路途徘徊。無法度想像一个無幸子ê世界，m̄管是活leh á是死去，若是無法度koh再看tio̍h她，to̍h ē討厭生死相關ê一切。Tī chit方面，基督教真清楚。若是告白ka-kī ê罪，而且óa靠耶穌來贖罪，tio̍h算像我chit種ê罪人mā ē-tàng入去天堂。經典方面：《歎異抄》（Tannishō）欠罪人ê懺悔kah告別，he是認罪來歸依耶穌。用佛法ê話tī《歎異抄》chhōe bē-tio̍h ê概念，tī「路加福音」中chhōe ē-tio̍h。

美國文學方面：對美國偉大作家Edgar Allan Poe kah Hawthorn,in ê 名作〈烏鴉〉（英語：The Raven）,“Scarlet Letter”,有真精闢ê分析評論。「緋文字」內底ê男女主角Hester kah Dimmesdale tō若像伊kah Andrea角色相像。

疼ê見證方面：Andrea ê疼無kā Arturo phah胎，這是一種無顧ka-kī本身利益ê行為，真偉大，若無她ê自我否定，to̍h無Arturo ê存在。Arturo養父（Alfonso）無私ê疼,hō͘ Andrea用下面ê聖經節（哥林多前書13：4-7）「疼心是寬容koh慈悲，疼心是bē怨妒，bē自誇，bē驕傲， bē做見笑ê tāi-chì，bē求家己ê利益，bē快受氣，bē拾恨，bē ài不義，只有ài真理。疼心會包容一切，對ta̍k項tāi-chì lóng有信心，lóng抱ǹg望，lóng ē-tàng忍耐。」形容in ang；幸子用女性自我否定ê疼支持武彥，tī伊性命ê ta̍k種十字路口，放下ka-kī ê利益來幫助伊。上帝ê 疼,派祂ê kiáⁿ耶穌基督，ka-kī並無罪卻接受十字架ê極端處罰，來tháu放 人類ê罪惡。亞當違背上帝食「禁果」ê罪真大；ē-tàng為chit-ê罪來贖罪，一定是無罪ê人chiah有法度，m̄-koh tī chit-ê世界上無chit種完美ê人，所以，上帝hō͘ 祂ê kiáⁿ成做人類ê kiáⁿ來出世，用無罪ê身來贖罪。

21世紀ê台灣社會,宗教寺廟充滿著<師父>、<榮董>、<光明燈>、<安太歲>kah十六世紀馬丁路德ê宗教改革<關係贖罪券ê意義及效果ê見解> ê 社會氣氛有啥無仝？寺廟愈起愈大間,師父出入是進口名車,偌濟錢才有ê榮董,光明燈ê位置若teh賣演唱會ê門票；koh khah害ê是廟寺hông利用做選舉ê工具,siōng慘-.ê 是為著錢予中共共產黨利用ê走狗。

台灣是多族群ê國家,毋通為著財、權勢出賣家己ê靈魂,享受台灣ê種種利益,soah teh thún踏台灣；咱著釘根tī本地，認同所有ê住民，通過疼kah受苦，來成做ǹg望ê記號。以（哥林多前書13：2-3）「我若有先知傳福音ê恩賜，又koh了解所有ê奧祕kah智識，甚至有堅強ê信心thang移山倒海，若無疼心，我就lóng無路用。我捐所有ê財產，koh獻身hō͘人 o-ló，若無疼心，chiah-ê tāi-chì對我就lóng無利益。」互相勉勵。