《綠色短評》

 | | | 轉寄

原來惡人mā驚pháiⁿ人！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūi-phêng 2023.10.08




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī


《 Le̍ksek toánphêng 》　　　 Lí Lâmhêng

　　　　　Goânlâi oklâng mā kiaⁿ pháiⁿ lâng!

　　 Káugoe̍h jīsì, Huilu̍tpin tongkio̍k tùi Tiongkok tī Lâmhái ê N̂ggiâmtó siattì 300 kongchhioh tn̂g ê phiauphû háisiōng jiacha̍hmi̍h, lâi soansī chúkoân, khukóaⁿ Huilu̍tpin hîbîn, piáuta̍t kiônglia̍t putboán. Inūi ánne ē chó͘jiáu tio̍h Huilu̍tpin hîbîn chìnji̍p hit só͘chāi ê ha̍phoat lia̍hhî koân. Tûliáu kiônglia̍t khiánchek Tiongkok ê kítōng, koh chíkhòng Pakkiaⁿ tongkio̍k ûihoán Kokchèhoat. Kehkang, Tiongkok Gōakaupō͘ hoatgiânjîn Ong Bûnpin kiôngtiāu, N̂ggiâmtó sī Tiongkok ê kò͘iú léngthó͘, Tiongkok tùi N̂ggiâmtó kah i hūkīn háihe̍k ū bô thang chengpiān ê chúkoân. Káugoe̍h jīgō͘, Huilu̍tpin Háihōaⁿ Kéngōetūi tio̍h soanpò͘ íkeng kā Tiongkok tī N̂ggiâmtó ittài siattì ê phiauphû háisiōng jiacha̍hmi̍h thiah tûtiāu, chitê kítōng ē hō͘ TiongHui nn̄g kok kah Lâmhái ê kíntiuⁿ chêngsè sengun. Che sī iû chi̍t miâ Huilu̍tpin Háihōaⁿ Kéngōetūi ê chhàng chúioân, tī Lâmhái chúité koahtn̄g chi̍ttōaⁿ sohá, chit tōaⁿ sohá sī Tiongkok kuntūi siattì ê phiauphû háisiōng jiacha̍hmi̍h ê chi̍tpō͘hūn.

　　 Huilu̍tpin Suhoat pō͘tiúⁿ 雷姆拉 kóng,"Chiahê phiauphû háisiōng jiacha̍hmi̍h khaksi̍t tī hia, tī lán ê choansio̍k kengchèkhu lāi, inūi in chhimhoān tio̍h lán ê choansio̍k kengchèkhu, lán ū koân kā i thiah tû."Huilu̍tpin Kokanhōe chō͘lí kànsū 馬拉亞 kóng,"Kokchèhoat kah Háṳûⁿ Kongiok, siá kah huisiông chhengchhó, lán ū khoânlī thiah tû Tiongkok Háikéngtūi só͘ chng ê chiahê phiauphû háisiōng jiacha̍hmi̍h."

Chit piàn Huilu̍tpin tùikhòng Tiongkok puttoān khoktōa léngthó͘ chútiuⁿ ê hêngtōng, sī ánchóaⁿ ē chiahni̍h béng, chiahni̍h kínkhoài leh? inūi chiahê háihe̍k íkeng jú lâi jú chiapkīn Huilu̍tpin kûntó. Siōng tiōngiàu ê sī chitê hêngtōng sī kinkì Huilu̍tpin chóngthóng sió Mákhósū ê ti̍tchiap bēnglēng chìnhêng ê. Sió Mákhósū chóngthóng ū piáusī, hibāng tùi Tiongkok chháichhú koh khah kiông ngē ê gōakau chèngchhek.

　　 Tiongkok kóng ê " N̂ggiâmtó ", sī Lâmhái Tiongsoa kûntó ê chi̍tê khoânta. Chitê tó lī Tiongkok Háilâmtó 500 háilí, lī Huilu̍tpin So͘phekoan 100 háilí. Sī Tiongsoa Kûntó tiùⁿlâu ê sî îit lō͘chhut chúibīn ê tóta. 2012 nî Pakkiaⁿ chiángkhòng N̂ggiâmtó, énghióng kîtha kokka hîbîn ê sengkè, 2016 nî "Háigê siôngsiat Tiōngchhâi Hoatīⁿ" Tiōngchhâitêng ittì chhâitēng, tī “ Liânha̍pkok Háṳûⁿ hoat Kongiok” ēbīn, Tiongkok tùi Lâmhái chūjiân chugoân bô hiáng iú kiî "Káutōaⁿsòaⁿ" ê le̍ksúsèng khoânlī. Tiōngchhâitêng koh jīmtēng Tiongkok tī Lâmhái ê thiāmhái chōlio̍k" hō͘ khoânkéng chōsêng liáu bōetàng bánhôe ê súnsit", iaukiû Tiongkok thêngchí tī Lâmhái ê oa̍htāng. Phòaⁿtēng N̂ggiâmtó sī paukoat Huilu̍tpin, Tiongkok, Tâioân kah Oa̍tlâm kúi ê kokka ê thoânthóng hîtiûⁿ.

Káugoe̍h jīla̍k, Tiongkok Gōakaupō͘ hoatgiânjîn Ong Bûnpin tùi Huilu̍tpin pióthài kóng,"goán hōng khǹg Huilu̍tpin m̄thang bô sū jiásū, chèchō sū toan." I kóng, sohá hông koahtn̄g liáuāu, Huilu̍tpin kā kò͘tēng sohá ê tiāⁿ káitû liáuāu, Tiongkok mā íkeng kā jiacha̍hmi̍h thiah tûliáu. Kîkoài, Tiongkok chit piàn ná ē chiah hó sí? inūi Huilu̍tpin chit piàn ê hêngtōng sī sió Mákhósū chóngthóng ti̍tchiap hālēng·ê, chin ū khólêng ū kah Bíkok kóng hósè, Tiongkok nā khíkha tāngchhiú, Bíkun ū khólêng sûisî chhapchhiú.

　　 Goânlâi oklâng mā kiaⁿ pháiⁿ lâng!(230928)

Chù, 雷姆拉　馬拉亞 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　Goân-lâi ok-lâng mā kiaⁿ pháiⁿ lâng!

　　 Káu-goe̍h jī-sì, Hui-lu̍t-pin tong-kio̍k tùi Tiong-kok tī Lâm-hái ê N̂g-giâm-tó siat-tì 300 kong-chhioh tn̂g ê phiau-phû hái-siōng jia-cha̍h-mi̍h, lâi soan-sī chú-koân, khu-kóaⁿ Hui-lu̍t-pin hî-bîn, piáu-ta̍t kiông-lia̍t put-boán. In-ūi án-ne ē chó͘-jiáu tio̍h Hui-lu̍t-pin hî-bîn chìn-ji̍p hit só͘-chāi ê ha̍p-hoat lia̍h-hî koân. Tû-liáu kiông-lia̍t khián-chek Tiong-kok ê kí-tōng, koh chí-khòng Pak-kiaⁿ tong-kio̍k ûi-hoán Kok-chè-hoat. Keh-kang, Tiong-kok Gōa-kau-pō͘ hoat-giân-jîn Ong Bûn-pin kiông-tiāu, N̂g-giâm-tó sī Tiong-kok ê kò͘-iú léng-thó͘, Tiong-kok tùi N̂g-giâm-tó kah i hū-kīn hái-he̍k ū bô thang cheng-piān ê chú-koân. Káu-goe̍h jī-gō͘, Hui-lu̍t-pin Hái-hōaⁿ Kéng-ōe-tūi tio̍h soan-pò͘ í-keng kā Tiong-kok tī N̂g-giâm-tó it-tài siat-tì ê phiau-phû hái-siōng jia-cha̍h-mi̍h thiah tû-tiāu, chit-ê kí-tōng ē hō͘ Tiong-Hui nn̄g kok kah Lâm-hái ê kín-tiuⁿ chêng-sè seng-un. Che sī iû chi̍t miâ Hui-lu̍t-pin Hái-hōaⁿ Kéng-ōe-tūi ê chhàng- chúi-oân, tī Lâm-hái chúi-té koah-tn̄g chi̍t-tōaⁿ soh-á, chit tōaⁿ soh-á sī Tiong-kok kun-tūi siat-tì ê phiau-phû hái-siōng jia-cha̍h-mi̍h ê chi̍t-pō͘-hūn.

　　 Hui-lu̍t-pin Su-hoat pō͘-tiúⁿ 雷姆拉 kóng,"Chiah-ê phiau-phû hái-siōng jia-cha̍h-mi̍h khak-si̍t tī hia, tī lán ê choan-sio̍k keng-chè-khu lāi, in-ūi in chhim-hoān tio̍h lán ê choan-sio̍k keng-chè-khu, lán ū koân kā i thiah tû."Hui-lu̍t-pin Kok-an-hōe chō͘-lí kàn-sū 馬拉亞 kóng,"Kok-chè-hoat kah Hái-iûⁿ Kong-iok, siá kah hui-siông chheng-chhó, lán ū khoân-lī thiah tû Tiong-kok Hái-kéng-tūi só͘ chng ê chiah-ê phiau-phû hái-siōng jia-cha̍h-mi̍h."

Chit piàn Hui-lu̍t-pin tùi-khòng Tiong-kok put-toān khok-tōa léng-thó͘ chú-tiuⁿ ê hêng-tōng, sī án-chóaⁿ ē chiah-ni̍h béng, chiah-ni̍h kín-khoài leh? in-ūi chiah-ê hái-he̍k í-keng jú lâi jú chiap-kīn Hui-lu̍t-pin kûn-tó. Siōng tiōng-iàu ê sī chit-ê hêng-tōng sī kin-kì Hui-lu̍t-pin chóng-thóng sió Má-khó-sū ê ti̍t-chiap bēng-lēng chìn-hêng ê. Sió Má-khó-sū chóng-thóng ū piáu-sī, hi-bāng tùi Tiong-kok chhái-chhú koh khah kiông ngē ê gōa-kau chèng-chhek.

　　 Tiong-kok kóng ê " N̂g-giâm-tó ", sī Lâm-hái Tiong-soa kûn-tó ê chi̍t-ê khoân-ta. Chit-ê tó lī Tiong-kok Hái-lâm-tó 500 hái-lí, lī Hui-lu̍t-pin So͘-phek-oan 100 hái-lí. Sī Tiong-soa Kûn-tó tiùⁿ-lâu ê sî î-it lō͘-chhut chúi-bīn ê tó-ta. 2012 nî Pak-kiaⁿ chiáng-khòng N̂g-giâm-tó, éng-hióng kî-tha kok-ka hî-bîn ê seng-kè, 2016 nî "Hái-gê siông-siat Tiōng-chhâi Hoat-īⁿ" Tiōng-chhâi-têng it-tì chhâi-tēng, tī “ Liân-ha̍p-kok Hái-iûⁿ hoat Kong-iok” ē-bīn, Tiong-kok tùi Lâm-hái chū-jiân chu-goân bô hiáng iú ki-î "Káu-tōaⁿ-sòaⁿ" ê le̍k-sú-sèng khoân-lī. Tiōng-chhâi-têng koh jīm-tēng Tiong-kok tī Lâm-hái ê thiām-hái chō-lio̍k" hō͘ khoân-kéng chō-sêng liáu bōe-tàng bán-hôe ê sún-sit", iau-kiû Tiong-kok thêng-chí tī Lâm-hái ê oa̍h-tāng. Phòaⁿ-tēng N̂g-giâm-tó sī pau-koat Hui-lu̍t-pin, Tiong-kok, Tâi-oân kah Oa̍t-lâm kúi ê kok-ka ê thoân-thóng hî-tiûⁿ.

Káu-goe̍h jī-la̍k, Tiong-kok Gōa-kau-pō͘ hoat-giân-jîn Ong Bûn-pin tùi Hui-lu̍t-pin pió-thài kóng,"goán hōng khǹg Hui-lu̍t-pin m̄-thang bô sū jiá-sū, chè-chō sū toan." I kóng, soh-á hông koah-tn̄g liáu-āu, Hui-lu̍t-pin kā kò͘-tēng soh-á ê tiāⁿ kái-tû liáu-āu, Tiong-kok mā í-keng kā jia-cha̍h-mi̍h thiah tû-liáu. Kî-koài, Tiong-kok chit piàn ná ē chiah hó sí? in-ūi Hui-lu̍t-pin chit piàn ê hêng-tōng sī sió Má-khó-sū chóng-thóng ti̍t-chiap hā-lēng-·ê, chin ū khó-lêng ū kah Bí-kok kóng hó-sè, Tiong-kok nā khí-kha tāng-chhiú, Bí-kun ū khó-lêng sûi-sî chhap-chhiú.

　　 Goân-lâi ok-lâng mā kiaⁿ pháiⁿ lâng!(230928)

Chù, 雷姆拉　　 馬拉亞 　　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí



　　九月二四，菲律賓當局對中國tī南海ê黃岩島設置300公尺長ê漂浮海上jia-cha̍h-mi̍h（遮閘物），來宣示主權，驅趕菲律賓漁民，表達強烈不滿。因為án-neē阻擾tio̍h菲律賓漁民進入hit所在ê合法掠魚權。除了強烈譴責中國ê舉動，koh指控北京當局違反國際法。隔工，中國外交部發言人汪文斌強調，黃岩島是中國ê固有領土，中國對黃岩島kah伊附近海域有無可爭辯ê主權。九月二五，菲律賓海岸警衛隊tio̍h宣布已經kā中國tī黃岩島一帶設置ê漂浮海上jia-cha̍h-mi̍h拆除掉，這個舉動ēhō͘中菲兩國kah南海ê緊張情勢升溫。Che是由一名菲律賓海岸警衛隊ê潛水員，tī南海水底割斷一段索á，chit段索á是中國軍隊設置ê漂浮海上jia-cha̍h-mi̍hê一部分。

　　菲律賓司法部長雷姆拉講：「Chiah-ê漂浮海上jia-cha̍h-mi̍h確實tīhia，tī咱ê專屬經濟區內，因為in侵犯tio̍h咱ê專屬經濟區，咱有權kā伊拆除。」菲律賓國安會助理幹事馬拉亞講：「國際法kah海洋公約，寫kah非常清楚，咱有權利拆除中國海警隊所裝êchiah-ê漂浮海上jia-cha̍h-mi̍h。」

Chit遍菲律賓對抗中國不斷擴大領土主張ê行動，是按怎ē chiah-ni̍h猛、chiah-ni̍h緊快咧？因為chiah-ê海域已經愈來愈接近菲律賓群島。上重要ê是chit-ê行動是根據菲律賓總統小馬可仕ê直接命令進行ê。小馬可仕總統有表示，希望對中國採取koh khah強硬ê外交政策。

　　中國講ê「黃岩島」，是南海中沙群島ê一個環礁。Chit-ê島離中國海南島500海里、離菲律賓蘇碧灣100海里。是中沙群島漲流（tiùⁿ-lâu）ê時唯一露出水面ê島礁。2012年北京掌控黃岩島，影響其他國家漁民ê生計，2016年「海牙常設仲裁法院」仲裁庭一致裁定，tī《聯合國海洋法公約》下面，中國對南海自然資源無享有基於「九段線」ê歷史性權利。仲裁庭koh認定中國tī南海ê thiām海造陸「hō͘環境造成了bōe-tàng挽回ê損失」，要求中國停止tī南海ê活動。判定黃岩島是包括菲律賓、中國、台灣kah越南幾个國家ê傳統漁場。

九月二六，中國外交部發言人汪文斌對菲律賓表態講：「阮奉勸菲律賓m̄-thang無事惹事、製造事端。」伊講，索á hông割斷了後、菲律賓kā固定索á ê錨（tiāⁿ）解除了後，中國mā已經kā jia-cha̍h-mi̍h拆除了。奇怪，中國chit遍那ē chiah好死？因為菲律賓chit遍ê行動是小馬可仕總統直接下令ê，真有可能有kah美國講好勢，中國若起腳動手，美軍有可能隨時插手。

　　原來惡人mā驚pháiⁿ人！　　　　　　(230928)

註：雷姆拉　　馬拉亞　　　請唸華語