《綠色短評》

 | | | 轉寄

完全民主ê國家，人民有練siáu話ê自由！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2022.03.06

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī


《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Oânchoân bînchú ê kokka, jînbîn ū liān siáuōe ê chūiû!

Jīgoe̍h chhe, Engkok 《 Kengchèha̍kjin 》 kongpò͘ 2021 nî choân sèkài bînchú chísò͘, móahun 10 hun, kiatkó hiánsī lán kok chóng tithun 8.99, hông lia̍t ji̍p "oânchoân bînchú" ê kokka, tī choân sèkài pâi miâ tēpeh, iâⁿkòe Òchiu, Sūisū, Hôlân, Canada, Tekkok, tongjiân iâⁿkòe tēcha̍p la̍k miâ ê Lâmhân kah tē cha̍pchhit miâ ê Ji̍tpún.

Kengchèha̍kjin Tìkhò͘ (EIU) ùi 2006 nî khaisí chèchok nîtō͘ bînchú chí sò͘, gō͘ hāng chípio hunpia̍t sī, soánkí kòethêng kah togoânsèng, chènghú ūnchok chōnghóng, chèngtī chhamú, chèngtī bûnhòa, kongbîn chūiû. Chóng hun 8 hun ísiōng lia̍tji̍p "oânchoân bînchú" kokka, 6 hun chì 8 hun sǹgchoh "ū khoatsit ê bînchú" kokka, 4 hun chì 6 hun sǹg sī "hūnha̍p hêng chèngkoân" kokka, 4 hun íhā hōchoh "uikoân chèngkoân" kokka.

　　 Choân sèkài ū jīcha̍pit ê "oânchoân bînchú" kokka, ū gō͘cha̍psaⁿ ê "ū khoatsit ê bînchú" kokka, ū saⁿcha̍psì ê "hūnha̍p hêng chèngkoân" kokka, ū gō͘cha̍pkáu ê"uikoân chèngkoân" kokka. Nāsī í jînkháu pílē lâi sǹg, choân sèkài kanta ū 45.7% ê lâng sengoa̍h tī "oânchoân bînchú" á·sī "ū khoatsit ê bînchú" kokka, m̄ nā bô kàu pòaⁿsò͘, jîchhiáⁿ kah 2020 nî ê 49.4% lâi pí mā sī thèpō͘. Píkàu khílâi, choân sèkài ū chhiaukòe saⁿhunchiit ê lâng sengoa̍h tī uikoân thóngtī chi hā, paukoat ū cha̍psì ek jînkháu ê Tiongkok.

Kóngtio̍h Tiongkok, bînchú sī kah Tâioân oânchoân bē pítit, tēit hāng chípio "soánkí kòethêng kah togoânsèng", Tiongkok tittio̍h lêng hun, Tâioân tittio̍h móa hun 10 hun; tēgō͘ hāng chípio "kongbîn chūiû", Tiongkok tittio̍h 0.88 hun, Tâioân tittio̍h 9.41 hun, chitê tan hāng Tâioân pâimiâ sèkài tējī.

　　 Tiongkok Kokbîntóng piàⁿ choântóng ê la̍t chhuitōng sù tāi kongtâu àn, kūnî cha̍pjīgoe̍h cha̍ppeh àm, chaiiáⁿ sù tāi kongtâu àn lóngchóng sukhì liáuāu, Tiongkok Kokbîntóng Chu Li̍plûn chúse̍k kèngjiân kóng,"tùi Tâioân sin ê bînchú to̍kchhâi chènghú lâi kóng sī chi̍tê sènglī."ónghùi Chu Li̍plûn chúse̍k ū khì Bíkok liûha̍k, iáu m̄chaiiáⁿ choân sèkài bô hitlō "bînchú to̍kchhâi chènghú", mā bô hitlō "to̍kchhâi bînchú chènghú". Kūnî cha̍pjīgoe̍h, Tiongkok Kokbîntóng chêng chúse̍k, Tionghôa Bînkok chêngchóngthóng Má Engkiú tâusu mûithé kongkek Chhòa Engbûn chóngthóng chipchèng chi hā, chènghú ê piáuhiān m̄nā lī bînchú lú lâi lú hn̄g, tiantò sī lú kiâⁿ lú óa "put chūiû ê bînchú". Kúi kògoe̍h āu, Engkok 《 Kengchèha̍kjîn 》 kongpò͘ 2021 choân sèkài bînchú chísò͘, Tâioân sī "oânchoân bînchú" ê kokka, hiônghiông kā Má Engkiú siàn chhùiphóe, sèkan ná ū siáⁿmi̍h "put chūiû ê bînchú"!

　　 Engkok 《 Kengchèha̍kjîn 》 tìkhò͘ kong pò͘ 2021 choân sèkài bînchú chísò͘, lāité ū chi̍t hāng sī kongbîn chūiû, khòaⁿtio̍h Tiongkok Kokbîntóng chúse̍k Chu Li̍plûn, Tiongkok Kokbîntóng chêngchúse̍k, Tionghôa Bînkok chêngchóngthóng Má Engkiú ô͘pe̍h liān siáuōe, hō͘ choân sèkài ê lâng khaksi̍t siongsìn, Tâioân ūiáⁿ sī oânchoân chūiû ê kokka! (220218)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Oân-choân bîn-chú ê kok-ka, jîn-bîn ū liān siáu-ōe ê chū-iû!

Jī-goe̍h chhe, Eng-kok 《 Keng-chè-ha̍k-jin 》 kong-pò͘ 2021 nî choân sè-kài bîn-chú chí-sò͘, móa-hun 10 hun, kiat-kó hián-sī lán kok chóng tit-hun 8.99, hông lia̍t ji̍p "oân-choân bîn-chú" ê kok-ka, tī choân sè-kài pâi miâ tē-peh, iâⁿ-kòe Ò-chiu, Sūi-sū, Hô-lân, Canada, Tek-kok, tong-jiân iâⁿ-kòe tē-cha̍p la̍k miâ ê Lâm-hân kah tē cha̍p-chhit miâ ê Ji̍t-pún.

Keng-chè-ha̍k-jin Tì-khò͘ (EIU) ùi 2006 nî khai-sí chè-chok nî-tō͘ bîn-chú chí sò͘, gō͘ hāng chí-pio hun-pia̍t sī, soán-kí kòe-thêng kah to-goân-sèng, chèng-hú ūn-chok chōng-hóng, chèng-tī chham-ú, chèng-tī bûn-hòa, kong-bîn chū-iû. Chóng hun 8 hun í-siōng lia̍t-ji̍p "oân-choân bîn-chú" kok-ka, 6 hun chì 8 hun sǹg-choh "ū khoat-sit ê bîn-chú" kok-ka, 4 hun chì 6 hun sǹg sī "hūn-ha̍p hêng chèng-koân" kok-ka, 4 hun í-hā hō-choh "ui-koân chèng-koân" kok-ka.

　　 Choân sè-kài ū jī-cha̍p-it ê "oân-choân bîn-chú" kok-ka, ū gō͘-cha̍p-saⁿ ê "ū khoat-sit ê bîn-chú" kok-ka, ū saⁿ-cha̍p-sì ê "hūn-ha̍p hêng chèng-koân" kok-ka, ū gō͘-cha̍p-káu ê"ui-koân chèng-koân" kok-ka. Nā-sī í jîn-kháu pí-lē lâi sǹg, choân sè-kài kan-ta ū 45.7% ê lâng seng-oa̍h tī "oân-choân bîn-chú" á-·sī "ū khoat-sit ê bîn-chú" kok-ka, m̄ nā bô kàu pòaⁿ-sò͘, jî-chhiáⁿ kah 2020 nî ê 49.4% lâi pí mā sī thè-pō͘. Pí-kàu khí-lâi, choân sè-kài ū chhiau-kòe saⁿ-hun-chi-it ê lâng seng-oa̍h tī ui-koân thóng-tī chi hā, pau-koat ū cha̍p-sì ek jîn-kháu ê Tiong-kok.

Kóng-tio̍h Tiong-kok, bîn-chú sī kah Tâi-oân oân-choân bē pí--tit, tē-it hāng chí-pio "soán-kí kòe-thêng kah to-goân-sèng", Tiong-kok tit-tio̍h lêng hun, Tâi-oân tit-tio̍h móa hun 10 hun; tē-gō͘ hāng chí-pio "kong-bîn chū-iû", Tiong-kok tit-tio̍h 0.88 hun, Tâi-oân tit-tio̍h 9.41 hun, chit-ê tan hāng Tâi-oân pâi-miâ sè-kài tē-jī.

　　 Tiong-kok Kok-bîn-tóng piàⁿ choân-tóng ê la̍t chhui-tōng sù tāi kong-tâu àn, kū-nî cha̍p-jī-goe̍h cha̍p-peh àm, chai-iáⁿ sù tāi kong-tâu àn lóng-chóng su--khì liáu-āu, Tiong-kok Kok-bîn-tóng Chu Li̍p-lûn chú-se̍k kèng-jiân kóng,"tùi Tâi-oân sin ê bîn-chú to̍k-chhâi chèng-hú lâi kóng sī chi̍t-ê sèng-lī."óng-hùi Chu Li̍p-lûn chú-se̍k ū khì Bí-kok liû-ha̍k, iáu m̄-chai-iáⁿ choân sè-kài bô hit-lō "bîn-chú to̍k-chhâi chèng-hú", mā bô hit-lō "to̍k-chhâi bîn-chú chèng-hú". Kū-nî cha̍p-jī-goe̍h, Tiong-kok Kok-bîn-tóng chêng chú-se̍k, Tiong-hôa Bîn-kok chêng-chóng-thóng Má Eng-kiú tâu-su mûi-thé kong-kek Chhòa Eng-bûn chóng-thóng chip-chèng chi hā, chèng-hú ê piáu-hiān m̄-nā lī bîn-chú lú lâi lú hn̄g, tian-tò sī lú kiâⁿ lú óa "put chū-iû ê bîn-chú". Kúi kò-goe̍h āu, Eng-kok 《 Keng-chè-ha̍k-jîn 》 kong-pò͘ 2021 choân sè-kài bîn-chú chí-sò͘, Tâi-oân sī "oân-choân bîn-chú" ê kok-ka, hiông-hiông kā Má Eng-kiú siàn chhùi-phóe, sè-kan ná ū siáⁿ-mi̍h "put chū-iû ê bîn-chú"!

　　 Eng-kok 《 Keng-chè-ha̍k-jîn 》 tì-khò͘ kong pò͘ 2021 choân sè-kài bîn-chú chí-sò͘, lāi-té ū chi̍t hāng sī kong-bîn chū-iû, khòaⁿ-tio̍h Tiong-kok Kok-bîn-tóng chú-se̍k Chu Li̍p-lûn, Tiong-kok Kok-bîn-tóng chêng-chú-se̍k, Tiong-hôa Bîn-kok chêng-chóng-thóng Má Eng-kiú ô͘-pe̍h liān siáu-ōe, hō͘ choân sè-kài ê lâng khak-si̍t siong-sìn, Tâi-oân ū-iáⁿ sī oân-choân chū-iû ê kok-ka! (220218)



二月初，英國《經濟學人》公布2021年全世界民主指數，滿分10分、結果顯示咱國總得分8.99，hông列入「完全民主」ê國家，tī全世界排名第八，贏過澳洲、瑞士、荷蘭、加拿大、德國，當然贏過第十六名ê南韓kah第十七名ê日本。

經濟學人智庫（EIU）ùi 2006年開始製作年度民主指數，五項指標分別是：選舉過程kah多元性、政府運作狀況、政治參與、政治文化、公民自由。總分8分以上列入「完全民主」國家，6分至8分算作「有缺失ê民主」國家，4分至6分算是「混合型政權」國家，4分以下號作「威權政權」國家。

　　全世界有二十一个「完全民主」國家，有五十三个「有缺失ê民主」國家，有三十四个「混合型政權」國家，有五十九 个「威權政權」國家。若是以人口比例來算，全世界kan-ta有45.7% ê人生活tī「完全民主」á是「有缺失ê民主」國家，m̄ nā無到半數，而且kah 2020年ê 49.4%來比mā是退步。比較起來，全世界有超過三分之一ê人生活tī威權統治之下，包括有十四億人口ê中國。

講tio̍h中國，民主是kah台灣完全bē比得，第一項指標「選舉過程kah多元性」，中國得tio̍h零分、台灣得tio̍h滿分10分；第五項指標「公民自由」，中國得tio̍h 0.88分、台灣得tio̍h 9.41分，chit-ê單項台灣排名世界第二。

　　中國國民黨piàⁿ全黨ê力推動四大公投案，舊年十二月十八暗，知影四大公投案lóng總輸去了後，中國國民黨朱立倫主席竟然講：「對台灣新ê民主獨裁政府來講是一个勝利。」枉費朱立倫主席有去美國留學，猶m̄知影全世界無hit號「民主獨裁政府」、mā無hit號「獨裁民主政府」。舊年十二月，中國國民黨前主席、中華民國前總統馬英九投書媒體攻擊蔡英文總統執政之下，政府ê表現m̄-nā離民主lú來lú遠，顛倒是lú行lú óa「不自由ê民主」。幾個月後，英國《經濟學人》公布2021全世界民主指數，台灣是「完全民主」ê國家，雄雄kā馬英九煽嘴phóe：世間ná有啥物「不自由ê民主」！

　　英國《經濟學人》智庫公布2021全世界民主指數，內底有一項是公民自由，看tio̍h中國國民黨主席朱立倫、中國國民黨前主席、中華民國前總統馬英九胡白練siáu話，hō͘全世界ê人確實相信：台灣有影是完全自由ê國家！ (220218)

註：hit號　請讀作［hit-lō］