《綠色短評》

 | | | 轉寄

真正台灣ê英雄好漢，kah假-·ê！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2022.10.09

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek Toánphêng 》　　　 Lí Lâmhêng

　　　　　Chinchiàⁿ Tâioân ê enghiông hóhàn, kah ké· ê!

　　1976 nî inūi "Chiúⁿ Κàichio̍h síbông" pan Te̍ksiàlēng, So͘ Tongkhé siansiⁿ bûkîtô͘hêng kiám choh 15 nî, 1976 nî káugoe̍h cha̍ppeh, ho̍k móa hêngkî kásek chhutga̍k liáuāu bô jōa kú, Tāipak ū kípān chi̍t tiûⁿ "hoangêng So͘ Tongkhé siansiⁿ pêngan tńglâi chhanhōe", ūi tioh beh hiòng c hit ūi m̄bat kìⁿkòe bīn ê Tâioân enghiông hóhàn tìkèng, góa kóaⁿkín pò miâ chhamka. Chhahōe chi̍t khaisí, chhiáⁿ So͘ Tongkhé siansiⁿ kóng kúikù ōe. I kóng,"góa chē cha̍pgō͘ nî o͘lô, siōng kài khóò͘ⁿ· ê sī chòeāu gō͘ nî kā góa koaiⁿ to̍kkaⁿ, chi̍t ê lâng koaiⁿ chi̍t keng, bô beh hō͘ góa ū kihōe kóngōe. Inūi chhaputto ū gō͘ nî ê sîkan bô kóng pòaⁿkù ōe, kináji̍t, kóngōe nā kóng bē hósè ê só͘chāi, chhiáⁿ ta̍kê goânliōng." Tongtiûⁿ, ta̍kê lóng ba̍ksái kâmteh kā i phah phoká.

　　So͘ Tongkhé siansiⁿ sī Hûnlîmlâng, chhengsiàuliân sîkî khì Ji̍tpún tha̍kchheh, inūi hoántùi Ji̍tpún chhimlio̍k Tiongkok, Tiongiong Tāiha̍k tha̍k bô oân, piàⁿ tńglâi Tâioân chiah khì Ji̍tpún chù Thàikok Tāisàikoán choh hoane̍k kangchok, bô jōa kú tio̍h chiàu kèōe chhianlí thiâuthiâu 1943 nî piàⁿ kàu Tiongkok Tiôngkhèng. Chiànāu 1946 nî tńglâi Tâioân, 1951 nî thâuchi̍t piàn chhamsoán tēit kài Hûnlîmkoān gīoân koân phiò lo̍k soán, 1953 nî sūnlī tòngsoán tējī kài Hûnlîmkoān gīoân, chhúāu liân jīm sì kài kàu 1960 nî. 1960 nî chhamsoán Hûnlîm koāntiúⁿ, inūi Tiongkok Kokbîntóng giâmtiōng chohphiò chiah lo̍ksoán. 1961 nî káugoe̍h cha̍pkáu thàuchá, chi̍t kûn giâ chhèng si̍ttôaⁿ ê kun, hiàn, kèng kàu So͘ Tongkhé chhù, kā So͘ Tongkhé, So͘Âng Goa̍tkiau angbó͘ lia̍h·khì. Chōe miâ sī gībô͘ hoattōng "búchong kekbēng, khòngchè tiāntâi, hōtiàu choânkok Tâioân to̍kli̍p". Tôngsî, Kéngchóng Póanchhù tōa kuibô͘ lia̍h sìpah gōalâng, 1962 nî káu·goe̍h jīcha̍p pún àn phòaⁿkoat, phòaⁿhêng·ê ū gō͘cha̍p lâng, paukoat So͘ Tongkhé, Tiuⁿ Bō͘cheng, Tân Kengsin phòaⁿ "síhêng", Chiam E̍kjîn phòaⁿ bûkî tô͘hêng, Lîm Tangkian,N̂g Chhiūlîm, Tēⁿ Kimhô kok phòaⁿ 15 nî, ígōa·ê kok phòaⁿ 12 nî, 7 nî, 5 nî, 2 nî put téng tô͘hêng. Hûnlîmkoān gīhōe ū thongkòe "chi̍p thé khònggī su", khònggī "imbô͘ poānloān thuihoan chènghú" liōnghêng siongtiōng, hái gōa jînkoân thoânthé kah kokchè mûithé mā tùi chitê ànkiāⁿ tōa mē, inūi kokgōa ûlūn aple̍k siuⁿ tōa, hoat hôe kengsím, 1963 nî káugoe̍h jīgō͘ chòeāu phòaⁿkoat, So͘ Tongkhé, Tiuⁿ Bō͘cheng, Chiam E̍kjîn, Tân Kengsin téng sì lâng "bûkî tô͘hêng", ígōa ê lâng kái phòaⁿ choh iúkî tô͘hêng 15 nî, 12 nî, 7 nî, 5 nî put téng.

　　 Kiⁿî (2022) káugoe̍h cha̍pchhit Koksúkoán kái bi̍t, 61 nî chêng ê Tâito̍k chèngtī ànkiāⁿ So͘ Tongkhé àn hoathiān tio̍h sin sūchèng! 1961 nî saⁿgoe̍h chhekáu, Hûnlîm chi̍t tiûⁿ liûsán kekbēng liáuāu, saⁿgoe̍h cha̍pjī tī Tâipakchhī Ko Gio̍kchhiū ê chhù·nih chūchi̍p ê sî, So͘ Tongkhé ū thàuliāu lio̍kchiàntūi chiósò͘ putboán hūnchú kah chi̍t tīn lâng beh hoattōng "búchong kekbēng". Tongsî chāitiûⁿ· ê Lí Chhiuoán tējī kang tio̍h thêngpò Kokankio̍k. Lí Chhiuoán ná ē sī jiàupêá ? I sénggīgoân jīmlāi tī Sénggīhōe thêchhut, iaukiû Tiongkok Kokbîntóng thèchhut kuntūi kah kokêng sūgia̍p, khaihòng tóngkìm, choânbīn káisóan tiongiong bînì tāipiáu téngténg, kám bô kàu ióng, bô kàu khìphek?

　　 Kó͘chálâng kóng,"蓋棺論定" ìsù sī kóng, sì ki teng tèng·lo̍hkhì chiah chai suiâⁿ. Bôiáⁿ! Lí Chhiuoán siansiⁿ sī góa chhengsiàuliân sîtāi simba̍k tiong Tâioân ê enghiông hóhàn, náē chai i síliáu la̍k nî gōa ê kináji̍t, chiah chai iáⁿ sī ké·ê! 　　　(220930)


Chù," 蓋棺論定"　　 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sek Toán-phêng 》　　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　Chin-chiàⁿ Tâi-oân ê eng-hiông hó-hàn, kah ké-· ê!

　　1976 nî in-ūi "Chiúⁿ Κài-chio̍h sí-bông" pan Te̍k-sià-lēng, So͘ Tong-khé sian-siⁿ bû-kî-tô͘-hêng kiám choh 15 nî, 1976 nî káu-goe̍h cha̍p-peh, ho̍k móa hêng-kî ká-sek chhut-ga̍k liáu-āu bô jōa kú, Tāi-pak ū kí-pān chi̍t tiûⁿ "hoan-gêng So͘ Tong-khé sian-siⁿ pêng-an tńg-lâi chhan-hōe", ūi tioh beh hiòng c hit ūi m̄-bat kìⁿ-kòe bīn ê Tâi-oân eng-hiông hó-hàn tì-kèng, góa kóaⁿ-kín pò miâ chham-ka. Chha-hōe chi̍t khai-sí, chhiáⁿ So͘ Tong-khé sian-siⁿ kóng kúi-kù ōe. I kóng,"góa chē cha̍p-gō͘ nî o͘-lô, siōng kài khó-ò͘ⁿ-· ê sī chòe-āu gō͘ nî kā góa koaiⁿ to̍k-kaⁿ, chi̍t ê lâng koaiⁿ chi̍t keng, bô beh hō͘ góa ū ki-hōe kóng-ōe. In-ūi chha-put-to ū gō͘ nî ê sî-kan bô kóng pòaⁿ-kù ōe, kin-á-ji̍t, kóng-ōe nā kóng bē hó-sè ê só͘-chāi, chhiáⁿ ta̍k-ê goân-liōng." Tong-tiûⁿ, ta̍k-ê lóng ba̍k-sái kâm-teh kā i phah phok-á.

　　So͘ Tong-khé sian-siⁿ sī Hûn-lîm-lâng, chheng-siàu-liân sî-kî khì Ji̍t-pún tha̍k-chheh, in-ūi hoán-tùi Ji̍t-pún chhim-lio̍k Tiong-kok, Tiong-iong Tāi-ha̍k tha̍k bô oân, piàⁿ tńg-lâi Tâi-oân chiah khì Ji̍t-pún chù Thài-kok Tāi-sài-koán choh hoan-e̍k kang-chok, bô jōa kú tio̍h chiàu kè-ōe chhian-lí thiâu-thiâu 1943 nî piàⁿ kàu Tiong-kok Tiông-khèng. Chiàn-āu 1946 nî tńg-lâi Tâi-oân, 1951 nî thâu-chi̍t piàn chham-soán tē-it kài Hûn-lîm-koān gī-oân koân phiò lo̍k soán, 1953 nî sūn-lī tòng-soán tē-jī kài Hûn-lîm-koān gī-oân, chhú-āu liân jīm sì kài kàu 1960 nî. 1960 nî chham-soán Hûn-lîm koān-tiúⁿ, in-ūi Tiong-kok Kok-bîn-tóng giâm-tiōng choh-phiò chiah lo̍k-soán. 1961 nî káu-goe̍h cha̍p-káu thàu-chá, chi̍t kûn giâ chhèng si̍t-tôaⁿ ê kun, hiàn, kèng kàu So͘ Tong-khé chhù, kā So͘ Tong-khé, So͘-Âng Goa̍t-kiau ang-bó͘ lia̍h-·khì. Chōe miâ sī gī-bô͘ hoat-tōng "bú-chong kek-bēng, khòng-chè tiān-tâi, hō-tiàu choân-kok Tâi-oân to̍k-li̍p". Tông-sî, Kéng-chóng Pó-an-chhù tōa kui-bô͘ lia̍h sì-pah gōa-lâng, 1962 nî káu-·goe̍h jī-cha̍p pún àn phòaⁿ-koat, phòaⁿ-hêng-·ê ū gō͘-cha̍p lâng, pau-koat So͘ Tong-khé, Tiuⁿ Bō͘-cheng, Tân Keng-sin phòaⁿ "sí-hêng", Chiam E̍k-jîn phòaⁿ bû-kî tô͘-hêng, Lîm Tang-kian,N̂g Chhiū-lîm, Tēⁿ Kim-hô kok phòaⁿ 15 nî, í-gōa-·ê kok phòaⁿ 12 nî, 7 nî, 5 nî, 2 nî put téng tô͘-hêng. Hûn-lîm-koān gī-hōe ū thong-kòe "chi̍p thé khòng-gī su", khòng-gī "im-bô͘ poān-loān thui-hoan chèng-hú" liōng-hêng siong-tiōng, hái gōa jîn-koân thoân-thé kah kok-chè mûi-thé mā tùi chit-ê àn-kiāⁿ tōa mē, in-ūi kok-gōa û-lūn ap-le̍k siuⁿ tōa, hoat hôe keng-sím, 1963 nî káu-goe̍h jī-gō͘ chòe-āu phòaⁿ-koat, So͘ Tong-khé, Tiuⁿ Bō͘-cheng, Chiam E̍k-jîn, Tân Keng-sin téng sì lâng "bû-kî tô͘-hêng", í-gōa ê lâng kái phòaⁿ choh iú-kî tô͘-hêng 15 nî, 12 nî, 7 nî, 5 nî put téng.

　　 Kin-nî (2022) káu-goe̍h cha̍p-chhit Kok-sú-koán kái bi̍t, 61 nî chêng ê Tâi-to̍k chèng-tī àn-kiāⁿ So͘ Tong-khé àn hoat-hiān tio̍h sin sū-chèng! 1961 nî saⁿ-goe̍h chhe-káu, Hûn-lîm chi̍t tiûⁿ liû-sán kek-bēng liáu-āu, saⁿ-goe̍h cha̍p-jī tī Tâi-pak-chhī Ko Gio̍k-chhiū ê chhù-·nih chū-chi̍p ê sî, So͘ Tong-khé ū thàu-liāu lio̍k-chiàn-tūi chió-sò͘ put-boán hūn-chú kah chi̍t tīn lâng beh hoat-tōng "bú-chong kek-bēng". Tong-sî chāi-tiûⁿ-· ê Lí Chhiu-oán tē-jī kang tio̍h thêng-pò Kok-an-kio̍k. Lí Chhiu-oán ná ē sī jiàu-pê-á ? I séng-gī-goân jīm-lāi tī Séng-gī-hōe thê-chhut, iau-kiû Tiong-kok Kok-bîn-tóng thè-chhut kun-tūi kah kok-êng sū-gia̍p, khai-hòng tóng-kìm, choân-bīn kái-sóan tiong-iong bîn-ì tāi-piáu téng-téng, kám bô kàu ióng, bô kàu khì-phek?

　　 Kó͘-chá-lâng kóng,"蓋棺論定" ì-sù sī kóng, sì ki teng tèng-·lo̍h-khì chiah chai su-iâⁿ. Bô-iáⁿ! Lí Chhiu-oán sian-siⁿ sī góa chheng-siàu-liân sî-tāi sim-ba̍k tiong Tâi-oân ê eng-hiông hó-hàn, ná-ē chai i sí-liáu la̍k nî gōa ê kin-á-ji̍t, chiah chai iáⁿ sī ké-·ê! 　　　(220930)


Chù," 蓋棺論定"　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí




　　1976年因為「蔣介石死亡」頒特赦令，蘇東啟先生無期徒刑減作15年，1976年九月十八，服滿刑期假釋出獄了後無jōa久，台北有舉辦一場「歡迎蘇東啟先生平安轉來餐會」，為tioh beh向chit位m̄-bat見過面ê台灣英雄好漢致敬，我趕緊報名參加。餐會一開始，請蘇東啟先生講幾句話．伊講：「我坐十五年烏牢，上kài可惡ê是最後五年kā我關獨監，一ê人關一間，無beh hō͘我有機會講話。因為差不多有五年ê時間無講半句話，今仔日，講話若講bē好勢ê所在，請ta̍k-ê原諒。」當場，ta̍k-ê lóng目屎含teh kā伊拍phok-á。

　　蘇東啟先生是雲林人，青少年時期去日本讀冊，因為反對日本侵略中國，中央大學讀無完，拼tńg來台灣才去日本駐泰國大使館作翻譯工作，無jōa久tio̍h照計畫千里迢迢1943年拼到中國重慶。戰後1946年轉來臺灣，1951年頭一遍參選第一屆雲林縣議員高票落選，1953年順利當選第二屆雲林縣議員，此後連任四屆到1960年。1960年參選雲林縣長，因為中國國民黨嚴重作票才落選。1961年九月十九透早，一群夯銃實彈ê軍、憲、警到蘇東啟厝，kā蘇東啟、蘇洪月嬌翁某lia̍h去。罪名是議謀發動「武裝革命、控制電台、號召全國台灣獨立」。同時，警總保安處大規模lia̍h四百外人，1962年九月二十本案判決，判刑ê有五十人，包括蘇東啟、張茂鐘、陳庚辛判「死刑」，詹益仁判無期徒刑，林東鏗、黃樹琳、鄭金河各判15年，以外ê各判12年、7年、5年、2年不等徒刑。雲林縣議會有通過「集體抗議書」，抗議「陰謀叛亂推翻政府」量刑傷重，海外人權團體kah國際媒體mā對chit-ê案件大罵，因為國外輿論壓力siuⁿ大，發回更審，1963年九月二五最後判決，蘇東啟、張茂鐘、詹益仁、陳庚辛等四人「無期徒刑」，以外ê人改判作有期徒刑15年、12年、7年、5年不等。

　　今年（2022）九月十七國史館解密，61年前ê台獨政治案件蘇東啟案發現tio̍h新事證！1961年三月初九，雲林一場流產革命了後，三月十二tī臺北市高玉樹ê厝裡聚集ê時，蘇東啟有透露陸戰隊少數不滿分子kah一陣人beh發動「武裝革命」。當時在場ê李秋遠第二工tio̍h呈報國安局。李秋遠ná ē是抓耙仔（jiàu-pê-á）？伊省議員任內tī省議會提出：要求中國國民黨退出軍隊kah國營事業，開放黨禁、全面改選中央民意代表等等，kám無夠勇、無夠氣魄？

　　古早人講：「蓋棺論定」意思是講，四枝釘（teng）釘（tèng）落去才知輸贏。無影！李秋遠先生是我青少年時代心目中台灣ê英雄好漢，ná-ē知伊死了六年外ê今á日，才知影是假ê！　　　(220930)


註：「蓋棺論定」　　請唸華語